فروردین
بیزینس کوچینگ, مقالات
کسب و کار خانوادگی: فرصت یا تهدید
کسب و کار خانوادگی: فرصت یا تهدید
کسب و کار خانوادگی قدیمی ترین و غالب ترین نوع سازمان های تجاری هستند.
در بیشتر کشورها کسب و کارهای خانوادگی بیش از ۷۰ درصد کل تجارت را به خود اختصاص داده
و در رشد اقتصاد و اشتغال زایی نقشی کلیدی ایفا می کنند.
در اسپانیا بیش از ۷۵ درصد کسب و کارها به صورت خانوادگی است که به طور متوسط ۶۵٪ تولید ناخالص ملی را شامل میشود.
همچنین کسب و کارهای خانوادگی ۶۰٪ مجموع تولید ناخالص ملی را در آمریکای لاتین تشکیل میدهد.
دامنه کسب و کارهای خانوادگی از شرکت های کوچک و متوسط تا شرکتهای بزرگ که در چندین
صنعت و کشور کار می کنند گسترش یافته است.
بعضی از این کسب و کارهای خانوادگی مشهور
- اور آل، گروه کرفور، ال وی ام اچ و میشلین در فرانسه؛
- سالواتور فراگامو، بنتون و گروه فیات در ایتالیا؛
- سامسونگ، هيواندای و گروه ال جی در کره جنوبی؛
- بی ام و و زیمنس در آلمان؛
- کیکومان و ایتویوکادو در ژاپن؛
- خودروسازی فورد و فروشگاههای وال مارت در آمریکا
حقیقتی تلخ درباره کسب و کار خانوادگی
اما حقیقت این است که بیشتر شرکتهای خانوادگی پس از تأسیس توسط بنیانگذاران اصلی عمر کوتاهی دارند
و در حدود ۹۵ درصد کسب و کارهای خانوادگی در نسل سوم مالکیت، فعالیتشان به پایان می رسد.
این مسأله گاهی به علت عدم آمادگی نسل های بعدی برای پذیرش و مدیریت امور رو به رشد کسب و کار می باشد.
کسب و کارهای خانوادگی می توانند شانس بقای خود را با به کار گرفتن ساختار نظارتی درست
و با شروع هر چه سریع تر فرآیند آموزشی برای آماده کردن نسل های بعدی در حیطه کاری مربوطه افزایش دهند.
در ادامه به بررسی چالش های پیش رو در کسب و کارهای خانوادگی پرداخته و ساختار و روشهای مؤثر
بر کاهش چنین چالش هایی به منظور تضمین بقای سازمان ارائه می گردد.
لازم به ذکر است که ویژگیهای مطرح شده در این متن برگرفته از خصوصیات مشترک کسب و کارهای خانوادگی
در تمامی کشورهای دنیاست. در نتیجه لازم است هنگام به کارگیری ساختارهای حاکمیتی
و راهبری پیشنهادی، نیازها و قوانین ملی و محلی لحاظ شود.
فرصت و تهدید کسب و کارهای خانوادگی
کسب و کار خانوادگی به کسب و کاری گفته می شود که در آن اکثریت آرا در دست خانواده
کنترل کننده (مؤسس یا بنیانگذارانی که تمایل دارند کسب و کار را به نسل های بعدی خود منتقل کنند) می باشد.
اصطلاحات تجارت خانوادگی”، “شرکت خانوادگی”، “کسب و کار خانوادگی” و “تجارت تحت مالکیت خانواده مواردی است
که به جای یکدیگر هم به کار می شوند و منظور همان کسب و کار خانوادگی است.
توانمندیها و نقاط قوت
مطالعات بسیاری نشان میدهند که کسب و کار خانوادگی در فروش، سود و دیگر شاخصهای رشد،
نسبت به شرکتهای غیرخانوادگی که کسب و کار خانوادگی ندارند عملکرد بهتری دارند.
مطالعات تامسون فایننشال در نیوزویک کسب و کار خانوادگی را با رقبای خود بر اساس ۶ شاخص اصلی در اروپا مقایسه می کند.
نتایج نشان میدهد که کسب و کارهای خانوادگی در تمام این شاخص ها نسبت به رقبایشان،
از اف تی اس ای لندن گرفته تا آی بی ای ایکس مادرید عملکرد بهتری دارند.
تامسون فایننشال شاخصی منحصر به فرد برای کسب و کار خانوادگی و غیرخانوادگی در
هر کشور معرفی کرده و آن را طی ده سال از دسامبر ۲۰۰۳ دنبال کرده است.
در آلمان، شاخص های خانوادگی تا ۲۰۶ درصد بالا رفت، درحالی که سهام شرکتهای غیرخانوادگی تنها ۴۷ درصد افزایش یافت.
در فرانسه، شاخص های خانوادگی ناگهان ۲۰۳ درصد بالا رفت، در حالی که سهام همتایش فقط ۷۶ درصد افزایش پیدا کرد.
همچنین کسب و کارهای خانوادگی در سوییس، اسپانیا، بریتانیا و ایتالیا نسبت به همتایانشان عملکرد بهتری داشتند.
این عملکرد مثبت و افزایشی نتیجه توانمندی ذاتی است که کسب و کارهای خانوادگی در مقایسه با رقبای خود دارند.
برای مطالعه بیشتر درباره عوامل موفقیت کسب و کارهای خانوادگی این مقاله هم مفید است
بعضی از این توانمندیها و نقاط قوت
تعهد:
خانواده (به عنوان صاحب کسب و کار) بیشترین دلبستگی را برای رشد کسب و کار،
پیشرفت و انتقال آن به نسل های بعد نشان میدهد.
در نتیجه بسیاری از اعضای خانواده هویتشان براساس شرکت تعریف میشود
و معمولا مشتاق اند که سخت تر کار کنند و بخشی از سود خود را دوباره در همان کار سرمایه گذاری کنند
تا شرکت بتواند در دراز مدت رشد کند. و تدوام داشته باشد
دانش:
خانواده ها در کسب و کار خود، انتقال دانش، تجربه ها و مهارت ها به نسل بعدی را در اولویت کاری خود قرار میدهند.
بسیاری از اعضای خانواده و خویشاوندان از سن بسیار پایین وارد کسب و کار خانوادگی می شوند.
این امر سطح تعهد آنها را بالا برده و ابزارهایمناسبی را برای اداره کسب و کار خانوادگی آنها فراهم می کند.
قابلیت اعتماد و غرور خانوادگی:
چون کسب و کارهای خانوادگی نام و شهرت خود را با محصولات و خدماتی که ارائه می دهند، مرتبط می دانند،
بنابراین تلاش می کنند تا کیفیت محصولاتشان را بالا برده و ارتباط خوبی با ذینفعان خود (مشتریان، تأمین کنندگان، کارمندان، جامعه و غیره) برقرار کنند.
نقاط ضعف:
شاید یکی از ویژگی های متداول کسب و کارهای خانوادگی، که اغلب بدان ها اشاره می شود،
این است که بسیاری از آنها نمی توانند حیات پایداری داشته باشند.
در حقیقت فعالیت حدود دو سوم تا سه چهارم کسب و کارهای خانوادگی متوقف شده
یا توسط مؤسس و یا بنیانگذاران در طول مدیریت و مالکیت آنها به فروش می رسند.
تنها ۵ تا ۱۵ درصد تا نسل سوم ادامه می یابند و در دست جانشینان (وراث) مؤسسان قرار می گیرند.
میزان بالای شکست و ناپایداری در کسب و کار خانوادگی دلایل زیادی دارد.
بعضی از این دلایل همان دلایلی است که موجب شکست هر کسب و کار دیگری میشود،
مانند مدیریت ضعیف، پول نقد ناکافی برای رشد و توسعه، کنترل ناکافی هزینه ها، شرایط صنعت و شرایط کلان دیگر.
اما کسب و کارهای خانوادگی دارای ضعف هایی که ناشی از ماهیت آنهاست نیز می باشند.
پیچیدگی:
کسب و کارهای خانوادگی معمولا از نظر روش اداره نسبت به همتایان خود پیچیده ترند
و این به دلیل افزایش متغیر جدید یعنی خانواده می باشد. افزودن مشکلات و احساسات خانوادگی به کسب و کار،
پیچیدگی موضوعاتی را که شرکت مجبور است با آنها کنار بیاید افزایش میدهد. برخلاف دیگر کسب و کارها،
اعضای فامیل نقش های متفاوتی را در کسب و کار دارا هستند، به طوری که گاهی ممکن است انگیزه های آنها با هم همسو نباشند.
عدم رسميت:
چون بیشتر خانواده ها خودشان کسب و کارشان را اداره می کنند (حداقل در نسل اول و دوم)،
معمولا علاقه کمی به ایجاد فرآیندها و روش های اجرایی کسب و کار کاملا رسمی و مشخص نشان می دهند.
همچنان که خانواده و تجارتش رشد می کند این وضعیت می تواند منجر به تعارض های داخلی
و ناکارآمدی بسیار شود، به طوری که تداوم کسب و کار را تهدید می کند.
نبود انضباط:
بسیاری از کسب و کارهای خانوادگی به مفاهیم راهبردی استراتژیک کلیدی توجه کافی نمی کنند
مانند: برنامه ریزی برای جانشینی مدیرعامل و دیگر جایگاه های مدیریتی، استخدام اعضای خانواده در شرکت،
و جذب و نگهداری متخصصان در کنار مدیران توجه نداشتن به چنین موضوعات استراتژیکی
به راحتی میتواند شرکتهای خانوادگی را با شکست مواجه کند.
